Mùa đông với nhiệt độ xuống thấp là thách thức lớn đối với ngành nuôi trồng thủy sản, vì nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của vật nuôi. Để đối phó với tình hình này, người nuôi cần áp dụng các biện pháp chăm sóc và quản lý hợp lý, đảm bảo môi trường nuôi phù hợp và giảm thiểu tác động của thời tiết lạnh.
1. Chuẩn bị ao nuôi trước khi thả giống
Đối với ao chưa thả nuôi, cần chọn ao có vị trí kín gió, diện tích từ 500 – 1.000 m², hình chữ nhật theo hướng Bắc – Nam. Ao phải có nguồn nước sạch, dễ cấp và thoát nước. Mực nước ao luôn được duy trì ở mức trên 1,5 m, tốt nhất từ 2 – 2,5 m.
Một số yêu cầu quan trọng khác:
- Đặc tính đất và nước: Đáy ao cần có chất lượng tốt, pH > 7 và ôxy hòa tan trên 5 mg/l.
- Chuẩn bị thời điểm thả giống: Nên thả trước khi có không khí lạnh từ 4 – 6 tuần và tránh thời gian gió mùa hoặc mưa kéo dài.
Trước khi thả, cần cân bằng nhiệt độ giữa nước trong túi giống và môi trường ao nuôi. Nếu gặp cơn mưa bất thường sau khi thả, sử dụng vôi bột với liều lượng 2 kg/100 m² rải đều để điều chỉnh pH, giảm độc tính khí H₂S và bảo vệ sức khỏe thủy sản.
2. Chăm sóc ao nuôi trong mùa đông
Giữ nhiệt độ môi trường ổn định
- Duy trì mực nước sâu trên 2 m để hạn chế biến động nhiệt độ.
- Hạn chế các hoạt động như đánh bắt hay kéo lưới làm xây xát vật nuôi, tránh nguy cơ nhiễm bệnh.
- Không sử dụng phân bón hữu cơ trong ao nuôi, vì phân có thể tạo điều kiện phát triển vi khuẩn có hại.
Dinh dưỡng và bổ sung chất hỗ trợ
- Thực hiện cho ăn theo nguyên tắc “4 định”: định chất lượng, định số lượng, định vị trí, và định thời gian.
- Bổ sung vitamin C và các chất hỗ trợ sức đề kháng để giúp thủy sản chống chịu tốt hơn trong điều kiện lạnh.
Quản lý môi trường nước và đáy ao
- Định kỳ sử dụng vôi bột hoặc các chất sát trùng như đồng sulfat, thuốc tím, hoặc BKC để ngăn ngừa mầm bệnh.
- Tăng cường sục khí để duy trì hàm lượng ôxy hòa tan trên 4 mg/lít, hạn chế tình trạng stress ở vật nuôi.
3. Biện pháp chăm sóc cho từng loại thủy sản
Ao nuôi cá
- Sử dụng bèo tây hoặc rau muống phủ từ 1/3 – 2/3 diện tích mặt ao để tạo lớp cách nhiệt tự nhiên.
- Dùng rơm rạ cuộn thành bó đặt dưới góc ao giúp cá có nơi trú rét.
- Khi nhiệt độ xuống dưới 14°C, ngừng cho cá ăn; khi nhiệt độ trên 18°C, tăng cường cho cá ăn thức ăn giàu đạm để nâng cao khả năng chịu rét.
Ao nuôi tôm
- Xây dựng nhà bạt để ổn định nhiệt độ ao.
- Sử dụng quạt nước nhiều hơn so với nuôi ngoài trời để tăng cường ôxy hòa tan.
- Điều chỉnh lượng thức ăn: Khi nhiệt độ giảm 2°C, giảm 30 – 50% lượng thức ăn và tăng trở lại khi nhiệt độ ổn định.
Vật nuôi khác (lươn, ếch)
- Che kín ao/bể bằng bạt nilon, lá dừa, hoặc thả bèo tây che phủ 2/3 diện tích.
- Bổ sung vitamin C và điều chỉnh khẩu phần ăn phù hợp để tăng sức đề kháng.
4. Các biện pháp bổ sung khi nhiệt độ giảm sâu
- Khi nhiệt độ nước xuống thấp, thủy sản thường di chuyển xuống đáy ao, nơi có nguy cơ tích tụ khí độc và vi khuẩn. Vì vậy, cần:
- Tăng cường sục khí đáy ao để cải thiện hàm lượng ôxy.
- Gây màu nước hoặc sử dụng hệ thống nâng nhiệt cho các mô hình nuôi trong nhà kín.
- Nếu sử dụng hệ thống nuôi trong bể, cần bổ sung nước sạch có nhiệt độ ổn định từ ao lắng qua.
Kết luận
Việc nuôi thủy sản mùa đông đòi hỏi người nuôi chú trọng các yếu tố môi trường, dinh dưỡng và quản lý rủi ro. Áp dụng đúng kỹ thuật sẽ giúp thủy sản phát triển khỏe mạnh, vượt qua điều kiện thời tiết lạnh khắc nghiệt, đảm bảo năng suất và hiệu quả kinh tế.
