Thán thư bông là nỗi ám ảnh với nhà vườn trồng sầu riêng mùa nghịch, bởi gây rụng bông, giảm đậu trái và mất mùa sầu riêng nặng nề nếu bệnh gây hại mạnh. Để AgriHT cùng bà con tìm hiểu về căn bệnh thường gặp này và cách phòng ngừa, khắc phục hiệu quả nhé!

Thán thư bông là gì?

Thán thư bông là tên gọi quen thuộc của bệnh thán thư khi tấn công vào bông hoa hoặc quả non của cây trồng, thường gặp trên nhiều loại cây ăn trái, rau màu và cây công nghiệp. Bệnh do nấm Colletotrichum gây ra, xuất hiện rõ rệt với các vết cháy khô màu nâu đen hoặc nâu sẫm, đôi khi có viền vàng nhạt bao quanh trên nụ hoa, chùm hoa hoặc bông quả non.

Khi bệnh phát triển nặng, toàn bộ bông có thể héo rũ, biến dạng và rụng sớm, làm giảm mạnh tỉ lệ đậu quả. Thán thư bông thường bùng phát trong điều kiện thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều, độ ẩm không khí cao, đặc biệt khi vườn trồng dày, tán lá rậm và kém thông thoáng. Bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng cho năng suất và chất lượng nông sản nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Canh tác sầu riêng những năm gần đây có xu hướng xử lý nghịch vụ ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, mùa nghịch cũng là thời điểm cây sầu riêng phải đối mặt với hàng loạt dịch hại nguy hiểm, điển hình là thán thư bông vì thời tiết thường bất lợi.

Nguyên nhân gây bệnh thán thư bông trên sầu riêng

Nguyên nhân trực tiếp của bệnh thán thư bông trên sầu riêng là do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra. Đây là loại nấm phát triển mạnh trong điều kiện ẩm độ cao, nhiệt độ từ 25–30°C và đặc biệt dễ lây lan trong mùa mưa.

Bào tử nấm tồn tại trên lá, cành, tàn dư thực vật và trong đất. Chúng phát tán chủ yếu nhờ:

• Nước mưa bắn tung, làm bào tử văng sang bông hoa và quả non.

• Gió mang bào tử nấm đi xa, lây nhiễm sang các cây khác.

• Côn trùng và dụng cụ làm vườn vô tình mang mầm bệnh.

Một số yếu tố khiến bệnh bùng phát mạnh:

• Tán cây rậm rạp, ít ánh sáng, kém thông thoáng.

• Để nước đọng lâu trên hoa, cuống quả và tán lá.

• Bón phân mất cân đối, đặc biệt là thừa đạm, thiếu kali và canxi.

• Không thu gom, tiêu hủy hoa và quả non bị bệnh kịp thời.

Đặc điểm nhận dạng bệnh thán thư bông trên sầu riêng

Dấu hiệu bệnh thán thư bông trên sầu riêng rất dễ quan sát nếu chú ý trong giai đoạn cây ra hoa – đậu quả:

Trên bông hoa

Ban đầu, bông xuất hiện các đốm nhỏ màu nâu nhạt hoặc nâu sẫm. Các vết bệnh lan rộng nhanh, làm cánh hoa co quắt, chuyển màu nâu đen, khô giòn và rụng sớm. Nhiều trường hợp, cả chùm hoa héo rũ và chết khô.

Trên cuống hoa và quả non

Bệnh gây các vết lõm nhỏ màu nâu đậm hoặc đen trên cuống hoa, cuống quả. Sau đó, mô quả quanh vết bệnh héo nhanh, quả non teo lại và rụng hàng loạt.

Bào tử nấm

Khi ẩm độ cao, trên bề mặt vết bệnh thường xuất hiện lớp bào tử màu hồng nhạt hoặc cam, là dấu hiệu rõ ràng của nấm Colletotrichum.

Tác hại của bệnh thán thư bông trên sầu riêng mùa mưa

Bệnh thán thư bông không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất mà còn tác động lớn đến chất lượng trái và hiệu quả kinh tế của nhà vườn:

• Giảm mạnh tỉ lệ đậu quả, nhiều vườn mất tới 50–70% sản lượng.

• Làm cây suy yếu, ảnh hưởng đến các vụ sau.

• Gia tăng chi phí phòng trị và chăm sóc.

• Mất giá trị thương mại do trái nhỏ, kém đồng đều.

Cách chủ động phòng bệnh thán thư bông trên sầu riêng mùa mưa

Phòng bệnh luôn là giải pháp hiệu quả và tiết kiệm hơn chữa bệnh. Bà con có thể áp dụng đồng bộ các biện pháp sau:

Tỉa cành tạo tán thông thoáng

Sau mỗi vụ thu hoạch, nên tỉa bỏ cành sâu bệnh, cành chồng chéo, cành trong tán để ánh sáng chiếu đều và giảm độ ẩm bên trong tán cây.

Quản lý nước và ẩm độ

Hạn chế tưới phun mưa trong giai đoạn ra hoa – đậu quả. Khi có mưa kéo dài, cần thoát nước nhanh, tránh để nước đọng trên tán cây và cuống hoa.

Bón phân cân đối

Tăng cường kali, canxi và vi lượng giúp mô quả cứng chắc và chống chịu tốt hơn. Hạn chế bón quá nhiều đạm trong giai đoạn ra hoa.

Vệ sinh vườn

Thu gom, tiêu hủy toàn bộ hoa và quả non rụng hoặc bị bệnh để giảm nguồn lây lan.

Phun thuốc phòng ngừa

Trước mùa mưa hoặc khi dự báo có mưa kéo dài, nên phun các thuốc gốc đồng hoặc hoạt chất như Mancozeb, Chlorothalonil, Azoxystrobin. Có thể kết hợp chế phẩm sinh học chứa Trichoderma để ức chế nấm bệnh.

Cách khắc phục khi sầu riêng đã bị thán thư bông

Khi phát hiện sầu riêng đã bị bệnh, cần xử lý ngay để hạn chế lây lan:

• Cắt bỏ, tiêu hủy hoa và quả non bị bệnh nặng.

• Phun thuốc đặc trị theo khuyến cáo, luân phiên hoạt chất để tránh kháng thuốc.

• Trong mùa mưa, rút ngắn thời gian giữa các lần phun xuống 7–10 ngày.

• Kết hợp bổ sung phân bón lá chứa kali, canxi và vi lượng để phục hồi sức cây.

Canh tác sầu riêng mùa nghịch vừa là cơ hội cũng vừa là thách thức, trong đó bệnh thán thư bông là mối nguy hiểm hàng đầu. Việc áp dụng đúng kỹ thuật canh tác và lựa chọn giải pháp phù hợp, an toàn, hiệu quả không chỉ giúp bà con giữ được bông, tăng được trái mà còn đảm bảo lợi nhuận kinh tế. Qua bài viết này, AgriHT hi vọng quý bà con đã có những am hiểu nhất định về bệnh thán thư bông trên sầu riêng. Xin chúc bà con một vụ mùa năng suất và hiệu quả.