Điện năng lượng mặt trời đang là một giải pháp thay thế điện lưới được nhiều hộ gia đình ở Việt Nam quan tâm và sử dụng. Trước những vấn đề rắc rối và leo thang giá điện, việc tìm hiểu và lắp đặt điện năng lượng mặt trời cho gia đình là điều cần thiết.

Nhiều người vẫn còn mơ hồ trong việc tìm hiểu, lựa chọn, tính toán lắp đặt các chi phí tổng thể và chi tiết cho một hệ thống điện năng lượng mặt trời. Hơn nữa, trước quá nhiều thông tin và các đơn vị về điện mặt trời, việc lựa chọn những đơn vị lắp đặt, thi công uy tín là rất khó.

Bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan, đầy đủ về điện năng lượng mặt trời dành cho gia đình, các bước tính toán cơ bản, những điều cần lưu ý khi triển khai cũng như chính sách của nhà nước và EVN đang áp dụng.

AgriHT cung cấp cho quý khách công cụ tính toán chi phí sơ bộ dựa trên nhu cầu thực tế, giúp quý khách có cái nhìn khách quan và tổng thể:

Điện năng lượng mặt trời là gì?

Điện năng lượng mặt trời là nguồn điện được tạo ra từ ánh sáng mặt trời thông qua các tấm pin quang điện (solar panel). Khi ánh sáng chiếu vào, pin mặt trời sẽ chuyển đổi thành dòng điện một chiều (DC), sau đó inverter sẽ biến đổi thành dòng điện xoay chiều (AC) để sử dụng cho các thiết bị gia đình.

Khi tìm hiểu, bạn sẽ thấy có 3 loại hệ thống chính: điện mặt trời hòa lưới, điện mặt trời độc lập và điện mặt trời hybrid (lai). Hệ thống hòa lưới là loại phổ biến nhất hiện nay, khi pin mặt trời tạo ra điện, điện này sẽ được dùng trực tiếp cho các thiết bị trong nhà. Nếu thiếu, điện sẽ được lấy thêm từ lưới EVN; nếu dư thừa, tùy chính sách từng giai đoạn, có thể bán lại cho EVN.

Hệ thống độc lập thường dùng cho vùng không có điện lưới, cần thêm ắc quy để lưu trữ. Hệ thống hybrid kết hợp cả hai, vừa hòa lưới, vừa có pin lưu trữ, đảm bảo sử dụng ổn định ngay cả khi mất điện. Với hộ gia đình ở thành phố hoặc khu vực có lưới điện ổn định, giải pháp hòa lưới thường được lựa chọn nhiều nhất vì chi phí đầu tư thấp hơn và tuổi thọ hệ thống cao.

Cách tính toán chi phí tổng thể cho một hệ thống điện năng lượng mặt trời

Để tính toán chi phí chính xác, trước hết bạn cần xác định nhu cầu sử dụng điện. Hãy tính tổng công suất các thiết bị điện thường xuyên hoạt động trong ngày, ví dụ: điều hòa, tủ lạnh, quạt, nồi cơm điện, máy giặt, bóng đèn… Sau đó quy đổi ra số kWh tiêu thụ trong ngày.

Ví dụ một hộ gia đình tiêu thụ trung bình 15 – 20 kWh/ngày, thì cần một hệ thống có công suất lắp đặt từ 3kWp đến 5kWp. Một tấm pin mặt trời tại Việt Nam trung bình sản xuất khoảng 4 – 5 kWh/ngày tùy theo thời tiết và vị trí lắp đặt. Như vậy, để đáp ứng nhu cầu 20 kWh/ngày, bạn sẽ cần từ 12 – 15 tấm pin 400Wp. Ngoài pin, hệ thống còn gồm inverter, dây dẫn, giá đỡ, tủ điện và các thiết bị bảo vệ an toàn.

Ngoài ra, tùy theo lượng điện bạn sử dụng nhiều vào ban đêm hay ban ngày, cấu hình lắp đặt sẽ khác nhau. Thông thường sẽ là lựa chọn giữa 2 hệ thống hòa lưới bám tải hoặc hệ có pin lưu trữ. Việc tính toán chính xác sẽ giúp bạn tránh tình trạng đầu tư thừa gây lãng phí hoặc thiếu công suất khiến không đủ điện sử dụng.

Chính sách của nhà nước và EVN đối với điện mặt trời

Trong giai đoạn trước năm 2021, EVN có chính sách mua lại điện dư từ hộ gia đình với mức giá cố định (FIT). Điều này đã tạo cú hích mạnh mẽ, khiến hàng trăm nghìn hệ thống được lắp đặt. Tuy nhiên, hiện tại chính sách FIT đã dừng, thay vào đó, nhà nước đang nghiên cứu cơ chế mới theo hướng đấu thầu hoặc đàm phán giá. Với hộ gia đình, điện dư hiện vẫn có thể hòa lưới để sử dụng nội bộ nhưng chưa có giá bán cụ thể cho EVN.

Chính phủ vẫn khuyến khích phát triển điện mặt trời áp mái để giảm tải cho lưới điện quốc gia, đặc biệt là trong giờ cao điểm. Ngoài ra, EVN cũng có quy định rõ ràng về tiêu chuẩn kỹ thuật khi hòa lưới, người dân cần tuân thủ để đảm bảo an toàn. Việc cập nhật chính sách thường xuyên là rất quan trọng để nắm được lợi ích và trách nhiệm của hộ sử dụng điện mặt trời.

Gần đây, nhà nước cũng đã đề xuất những chính sách hỗ trợ hộ gia đình và doanh nghiệp lắp đặt điện năng lượng mặt trời. Tuy nhiên, EVN mới đây cũng đề xuất việc làm thủ tục khai báo lắp đặt điện mặt trời tại gia đình. Do đó, muốn lắp đặt điện năng lượng mặt trời, bạn cần quan tâm và tìm hiểu thật rõ để phù hợp theo chính sách của nhà nước.

Những điều cần lưu ý khi đầu tư điện mặt trời gia đình

Người mới bắt đầu thường mắc sai lầm khi chỉ quan tâm đến chi phí ban đầu mà bỏ qua yếu tố chất lượng. Một hệ thống rẻ nhưng kém chất lượng sẽ nhanh chóng xuống cấp, sản lượng giảm mạnh và chi phí sửa chữa cao. Do đó, hãy coi điện mặt trời như một khoản đầu tư dài hạn, lựa chọn thiết bị tốt, đơn vị uy tín và tính toán kỹ càng.

Thứ hai, cần kiểm tra mái nhà trước khi lắp đặt. Mái phải đủ vững chắc để chịu được trọng lượng pin và khung đỡ trong nhiều năm, đồng thời chống gió bão tốt. Thứ ba, cần có phương án bảo trì định kỳ, vệ sinh pin ít nhất 2 – 3 tháng/lần để tránh bụi bẩn làm giảm hiệu suất. Ngoài ra, lưu ý đến các quy định về an toàn điện, dây dẫn, cầu dao, chống sét để tránh rủi ro cháy nổ.