Nhiệt độ và độ ẩm là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng. Nhưng nhiều người không để ý đến tính trạng độ ẩm không khí thấp, dẫn đến những hệ quả khôn lường lên cây trồng mà không rõ lý do. Hôm nay, AgriHT sẽ giúp quý bà con hiểu rõ về những ảnh hưởng của độ ẩm không khí thấp lên cây trồng và cách khắc phục!

Độ ẩm không khí là gì? Khi nào độ ẩm không khí bị thấp?

Độ ẩm không khí là hàm lượng hơi nước có trong không khí. Thông thường, độ ẩm được đo bằng đơn vị phần trăm (%), gọi là độ ẩm tương đối (RH – Relative Humidity). Khi độ ẩm đạt 100%, không khí bão hòa và không thể chứa thêm hơi nước, dẫn đến hiện tượng ngưng tụ (mưa, sương…). Ngược lại, khi độ ẩm giảm xuống thấp dưới 40%, không khí trở nên khô hanh.

Trong nông nghiệp, độ ẩm không khí là một yếu tố sinh thái cực kỳ quan trọng vì nó ảnh hưởng đến sự thoát hơi nước, quang hợp, thụ phấn, phát triển bộ rễ, khả năng kháng bệnh và năng suất cây trồng. Thông thường, độ ẩm dưới 40% trong không khí được gọi là độ ẩm không khí thấp. Tuy nhiên đối với cây trồng, khi độ ẩm không khí xuống dưới 60% đã trở thành một mối nguy hại cho sự phát triển của cây rồi.

Vậy ở trong những điều kiện nào thì thường hay xảy ra tình trạng độ ẩm không khí thấp? Độ ẩm không khí thường thấp trong các điều kiện sau:

• Mùa khô: Nhất là từ tháng 11 đến tháng 4 ở miền Nam và Tây Nguyên.

• Gió mùa Đông Bắc: Tạo không khí lạnh, khô và hanh hao ở miền Bắc.

• Khu vực nội địa xa biển: Ít hơi nước trong không khí.

• Ban trưa và đầu chiều: Khi nhiệt độ lên cao, độ ẩm có xu hướng giảm mạnh.

• Trong nhà kính hoặc vùng nắng nóng: Nếu không có hệ thống tạo ẩm hoặc làm mát.

Độ ẩm không khí thấp ảnh hưởng thế nào đến cây trồng

Ảnh hưởng trực tiếp

Khi độ ẩm trong không khí giảm xuống dưới mức cân bằng, cây trồng bắt đầu phải đối mặt với hiện tượng thoát hơi nước mạnh. Lượng hơi ẩm bên trong lá bị kéo ra nhanh chóng do sự chênh lệch áp suất giữa bên trong và bên ngoài. Nếu đất không đủ ẩm hoặc không được tưới kịp thời, cây sẽ rơi vào trạng thái mất nước. Lá cây trở nên mềm, héo rũ, một số trường hợp mép lá bị cháy khô, mất màu xanh tự nhiên. Trong thời gian dài, cây không chỉ chậm phát triển mà còn suy giảm khả năng phục hồi.

Một hậu quả nghiêm trọng do độ ẩm không khí thấp là sự suy giảm quang hợp. Khi gặp điều kiện khô hanh, cây buộc phải đóng khí khổng – những lỗ nhỏ trên mặt lá vốn có nhiệm vụ trao đổi khí. Việc đóng khí khổng giúp cây hạn chế mất nước, nhưng đồng thời cũng ngăn cản quá trình hấp thụ khí CO₂ – nguyên liệu chính để tổng hợp chất hữu cơ. Vì vậy, cây không thể quang hợp hiệu quả, kéo theo sự suy giảm năng lượng để sinh trưởng, ra hoa, kết trái.

Với những cây trồng có giai đoạn thụ phấn và kết quả như cà phê, xoài, hồ tiêu hay thanh long, độ ẩm không khí thấp có thể gây ra sự đứt gãy trong quá trình sinh sản. Phấn hoa trở nên khô giòn, kém linh hoạt và không thể nảy mầm bình thường. Không khí khô còn làm cây mất cân bằng sinh lý, nhất là ở cây con hoặc cây mới trồng. Rễ chưa phát triển đủ để hút nước hiệu quả, trong khi lá lại mất nước liên tục khiến cây nhanh chóng suy yếu.

Điều này gây ra những hậu quả nặng nề đối với cây trồng:

• Giảm khả năng thụ phấn và đậu quả của cây
• Hoa dễ bị khô và rụng sớm
• Ống phấn khó phát triển và xâm nhập và noãn để kết trái
• Tỉ lệ rụng quả non cao
• Lá có thể bị khô cạnh và đầu lá.

Ảnh hưởng gián tiếp

Bên cạnh đó, độ ẩm không khí thấp còn gây những ảnh hưởng gián tiếp lên môi trường sống của cây trồng, gây những hậu quả lâu dài, khó phòng ngừa. Đầu tiên, độ ẩm thấp lại vô tình tạo điều kiện lý tưởng cho một số loài côn trùng và sâu bệnh phát triển mạnh. Các loài như bọ trĩ, nhện đỏ, rệp sáp… hoạt động sôi nổi hơn trong điều kiện khô nóng.

Chúng thường tấn công vào phần ngọn, mặt dưới lá hoặc chồi non – những bộ phận quan trọng cho sự phát triển của cây. Điều đáng ngại là trong không khí khô, cây cũng yếu đi, khả năng kháng sâu bệnh giảm, dẫn đến tình trạng cây vừa thiếu nước lại vừa bị hại, dễ dẫn tới chết hàng loạt nếu không can thiệp kịp thời.

Không chỉ vậy, khi độ ẩm thấp, hiệu quả sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật cũng giảm đáng kể. Phân bón lá, thuốc trừ sâu dễ bay hơi nhanh trước khi thẩm thấu được vào mô cây. Nông dân phun thuốc nhiều lần nhưng không hiệu quả, vừa tốn chi phí, vừa ảnh hưởng đến môi trường.

Tổng thể, độ ẩm không khí thấp ảnh hưởng đến cây trồng trên nhiều phương diện: từ sinh lý bên trong như mất nước, giảm quang hợp, rối loạn sinh trưởng, đến những yếu tố bên ngoài như giảm khả năng thụ phấn, tăng nguy cơ sâu bệnh, giảm hiệu quả phân thuốc. Đây là một tác nhân “thầm lặng” nhưng lại có sức tàn phá lớn nếu không được kiểm soát kịp thời.

Thực trạng đáng lo ngại tại Việt Nam

Tại nhiều vùng nông nghiệp của Việt Nam, đặc biệt là ở miền Trung, Tây Nguyên và miền Nam, tình trạng khô hạn kéo dài đang trở nên phổ biến hơn do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Mùa khô đến sớm, kéo dài và nắng gay gắt không chỉ làm cạn kiệt nguồn nước tưới mà còn khiến độ ẩm không khí giảm sâu, nhiều ngày liên tục duy trì dưới ngưỡng 40%. Điều này gây sức ép lớn lên các mô hình canh tác, nhất là với những cây trồng nhạy cảm như cà phê, hồ tiêu, thanh long, rau màu và các giống hoa ngắn ngày.

Tại Tây Nguyên, nông dân trồng cà phê và tiêu đang chứng kiến tình trạng ra hoa không đồng loạt, hoa khô và rụng sớm do khí hậu khô hanh. Ở miền Tây, cây ăn trái như sầu riêng, chôm chôm, măng cụt cũng chịu áp lực lớn khi độ ẩm thấp làm giảm khả năng giữ quả, tăng hiện tượng nứt trái và lép hạt. Còn tại các vùng trồng rau và hoa màu ở miền Bắc, nhất là trong những tháng mùa đông hanh khô, cây con rất dễ bị héo, giảm tỷ lệ sống và phát triển không đồng đều nếu không được che chắn và cung cấp độ ẩm phù hợp.

Không ít nông dân vẫn chỉ chú ý đến độ ẩm đất mà bỏ qua độ ẩm không khí – yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến lá, hoa và quá trình quang hợp. Ở các nhà kính, độ ẩm thấp do ánh nắng gay gắt chiếu qua mái nhựa, mái kính càng làm cây sốc nhiệt nếu không có hệ thống làm mát hoặc tạo ẩm phù hợp. Điều này đặc biệt nguy hiểm với rau ăn lá, cây giống và các loại hoa như lan, cúc, hồng…

Giải pháp kiểm soát và khắc phục độ ẩm không khí thấp

Trước thực tế ngày càng khắc nghiệt, việc chủ động kiểm soát độ ẩm không khí không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc để đảm bảo năng suất và chất lượng cây trồng.

Một trong những giải pháp đơn giản và hiệu quả là điều chỉnh phương pháp và thời điểm tưới nước. Tưới vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát giúp giảm sự bốc hơi và tạo độ ẩm bao quanh lá. Với những vùng gió mạnh hoặc nắng gay gắt, nên dùng phương pháp tưới phun mưa hoặc tưới sương để vừa làm mát không khí vừa tăng cường độ ẩm cho vi khí hậu quanh cây.

Đối với các loại cây công nghiệp như cà phê, tiêu, thanh long, hay cây ăn trái lâu năm, việc phủ gốc bằng vật liệu giữ ẩm như rơm, trấu, hoặc màng phủ nông nghiệp sẽ giúp đất không bị mất nước nhanh, đồng thời hạn chế tác động từ bức xạ nhiệt trực tiếp.

Trong môi trường nhà kính, việc phun sương tạo ẩm là một giải pháp cực kỳ quan trọng. Một hệ thống phun sương tự động, kết hợp với bộ đo ẩm sẽ giúp duy trì độ ẩm lý tưởng trong khoảng 60–80% – mức phù hợp với đa số các loại rau, hoa và cây giống.

Ở mức độ cao hơn, chúng ta có thể sử dụng công nghệ cảm biến và tưới tự động. Các thiết bị cảm biến nhiệt độ – độ ẩm không khí, kết hợp với hệ thống tưới tự động giúp bạn kiểm soát độ ẩm môi trường canh tác, tưới tiêu đúng lúc, đúng chỗ, tiết kiệm nước. Phương pháp này áp dụng công nghệ cao nên rất hiệu quả, tuy nhiên cũng khá tốn kém chi phí và cần có kiến thức một chút về công nghệ để dễ dàng kiểm soát.

Ngoài các biện pháp kỹ thuật, theo dõi và ghi chép thường xuyên các chỉ số về độ ẩm không khí cũng rất cần thiết. Việc duy trì nhật ký thời tiết, sử dụng máy đo ẩm đơn giản hoặc tích hợp dữ liệu từ ứng dụng giám sát nông nghiệp sẽ giúp người canh tác đưa ra quyết định kịp thời và phù hợp với điều kiện từng giai đoạn sinh trưởng của cây.

Giải pháp từ AgriHT

Để ứng phó với tình trạng độ ẩm không khí thấp ngày càng phổ biến, việc ứng dụng công nghệ trong tưới tiêu và giám sát vi khí hậu là giải pháp mang tính bền vững và hiệu quả lâu dài. Và AgriHT tự hào là một đơn vị chuyên cung cấp những giải pháp nông nghiệp thông minh, giải quyết mọi vấn đề nông nghiệp của bà con nông dân.

Và chúng tôi đã nghiên cứu và cho ra mắt sản phẩm tưới tự động HT-01 Pro giúp việc tưới tiêu trở nên đơn giản và dễ dàng. Điều đặc biệt là hệ thống được tích hợp cảm biến nhiệt độ – độ ẩm, giúp bạn kiểm soát tốt nhất tình trạng độ ẩm không khí thấp. Không chỉ như vậy, hệ thống còn đi kèm với 2 cảm biến là cảm biến áp suất nước và cảm biến dòng chảy và đó hoàn toàn là quà tặng mà AgriHT gửi đến quý khách hàng tin tưởng và lựa chọn sản phẩm.

THÔNG TIN LIÊN HỆ TƯ VẤN TRỰC TIẾP.

CÔNG TY TNHH NÔNG NGHIỆP THÔNG MINH AGRIHT

• Hotline/zalo: 0382.881.388
• Website: https://agriht.com/
• Facebook: https://www.facebook.com/agriht.nongnghiepthongminhht
• Shopee: https://shopee.vn/nongnghiepthongminhht 
• Youtube: https://www.youtube.com/@agrihtsmart/featured