Một nghiên cứu gần đây đã phát hiện rằng vi-rút cúm gia cầm H5N1 có thể lây lan ở bò qua đường sữa và quy trình vắt sữa, thay vì qua đường hô hấp như nhiều người nghĩ. Nghiên cứu này được công bố ngày 25 tháng 9 trên tạp chí Nature, với tác giả chính là Tiến sĩ Juergen Richt. Ông là giáo sư danh dự của Trường Cao đẳng Y khoa Thú y và là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Các Bệnh Truyền Nhiễm Động Vật (CEEZAD) thuộc Đại học Kansas.
1. Tình hình bệnh dịch và nguy cơ lây truyền cúm gia cầm H5N1 ở bò
Cúm gia cầm H5N1 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến các trang trại chăn nuôi bò sữa ở Hoa Kỳ, đặc biệt là ở 14 tiểu bang với hơn 200 trang trại bị ảnh hưởng. Các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng thiết bị vắt sữa và hoạt động của con người có thể góp phần vào việc lây lan H5N1, nhưng chưa có bằng chứng rõ ràng về phương thức truyền nhiễm này.
Trong nỗ lực khám phá cơ chế lây truyền, nhóm nghiên cứu do Tiến sĩ Juergen Richt và Tiến sĩ Martin Beer từ Viện Friedrich Loeffler ở Đức dẫn đầu đã thử nghiệm nhiễm vi-rút H5N1 clade 2.3.4.4b trên bê và bò sữa. Đây là chủng vi-rút hiện đang lưu hành ở các loài gia súc tại Hoa Kỳ. Nghiên cứu nhằm so sánh khả năng mắc bệnh và truyền nhiễm ở 9 con bê nhiễm H5N1 qua đường mũi và miệng, và 3 con bò đang cho sữa qua tiêm tuyến vú. Ngoài ra, 3 con bò khác cũng được tiêm chủng bằng H5N1 clade 2.3.4.4b hiện đang lưu hành ở châu Âu.
2. Kết quả nghiên cứu về sự lây nhiễm cúm H5N1 qua sữa
Nghiên cứu đã phát hiện rằng bê nhiễm vi-rút H5N1 chỉ xuất hiện các triệu chứng nhẹ, với mức độ nhân lên của vi-rút trung bình và không lây sang những con bê nuôi chung. Ngược lại, những con bò sữa bị nhiễm H5N1 qua tuyến vú lại có các triệu chứng nghiêm trọng hơn, bao gồm sốt, viêm vú, và giảm mạnh sản lượng sữa. Đáng chú ý, mức độ vi-rút trong sữa tăng cao nhưng không có dấu hiệu lây nhiễm qua đường hô hấp hay vi-rút phát tán qua mũi. Điều này cho thấy, sữa và quy trình vắt sữa có thể là con đường lây truyền chính của H5N1 giữa các loài gia súc, thay vì qua đường hô hấp.
3. Nguy cơ đối với ngành chăn nuôi bò sữa và y tế cộng đồng
Hiện tại, Hoa Kỳ có khoảng 10 triệu con bò sữa, và sự lây lan của H5N1 qua sữa có thể gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi bò sữa và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Với những phát hiện từ nghiên cứu này, Tiến sĩ Richt nhấn mạnh rằng cần thiết phải có các quy trình vệ sinh nghiêm ngặt và an toàn trong vắt sữa để ngăn ngừa lây lan vi-rút H5N1. “Với những tác động kinh tế tiềm tàng và rủi ro sức khỏe cộng đồng do H5N1 gây ra, việc nghiên cứu và thiết lập các quy trình vắt sữa hợp vệ sinh là điều hết sức quan trọng,” ông nói.
4. Sự hợp tác quốc tế và tiềm năng ứng phó đại dịch
Nghiên cứu này được tài trợ một phần bởi Quỹ Chuyển Đổi Cơ Sở Phòng Thủ Nông Nghiệp và Sinh Học Quốc Gia của bang Kansas và thực hiện tại Viện An Ninh Sinh Học K-State cùng với Viện Friedrich Loeffler. Sự hợp tác quốc tế giữa các nhà khoa học Hoa Kỳ và Đức cho phép nhóm nghiên cứu nhanh chóng đưa ra câu trả lời về sự lây nhiễm của H5N1.
Tiến sĩ Bonnie Rush, trưởng khoa gia đình Hodes của trường thú y, nhấn mạnh: “Nghiên cứu này giống như COVID-19, là một ví dụ xuất sắc về sự chuyên môn và khả năng huy động nguồn lực để ứng phó với các bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người. Việc đưa ra dữ liệu có giá trị và kịp thời này là rất cần thiết trong ứng phó với đại dịch tiềm ẩn.”
5. Hướng đi tương lai trong ngăn ngừa lây nhiễm H5N1
Phát hiện này là bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ ngành chăn nuôi bò sữa và sức khỏe con người trước các mối đe dọa từ vi-rút H5N1. Nhóm nghiên cứu kêu gọi thực hiện các quy trình vệ sinh vắt sữa nghiêm ngặt để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm.
